Kolajen Nedir? Cilt Sağlığına Olan Bilimsel Faydaları

Kolajen Nedir? Kolajeni Tanıyalım

Kolajen, vücudumuzda en çok bulunan protein türü olup vücudumuzda bulunan tüm proteinin yaklaşık üçte birini oluşturuyor. Kas, kemik, deri, tendon, saç, tırnak gibi birçok doku ve organımızın yapısında yer alıyor ve temel görevi; dokulara destek vermek, canlı ve esnek kalmalarını sağlamak. Kolajen, vücudumuz tarafından üretiliyor ancak bu durum dış etmenlere bağlı olarak değişiyor. Özellikle 25 yaşından sonra vücudumuzda kolajen üretimi yavaşlamaya başlayıp 35 yaşından sonra ise yavaşlama daha da hızlanarak eksiklik belirtileri daha çok ortaya çıkmaya başlıyor. Yaşın ilerlemesine ek olarak sigara tüketimi, çevre kirliliği, yanlış-yetersiz beslenme ve dehidratasyon gibi etkenler de vücutta kolajen üretiminin azalmasını hızlandırıyor. Bu gibi durumların sonucunda da ciltte sarkmalar, kırışıklıklar, eklem ağrıları görülme sıklığı da artıyor.

Çok fazla sayıda kolajen tipi bulunmasına rağmen en çok rastladığımız 4 tip kolajeni ele alabiliriz.

1.Tip: Vücudumuzdaki kolajenin %90 kadar büyük kısmını oluşturur. Deri, kemik, tendon ve bağ dokuda bulunup cildimize gerginlik ve elastikiyet vermekten sorumludur.
2.Tip: Eklem ve kıkırdaklarda bulunur.
3.Tip: Kaslar, organlar ve damarlarda bulunur.
4.Tip: Derinin katmanlarında bulunur (1,2,3,4).

Neden Kolajen Takviyesi Kullanmalıyız?

İnsan vücudunun geri kalanı gibi, cilt de doğal yaşlanma sürecinin neden olduğu bazı değişikliklere maruz kalır. Cildin görünümündeki değişiklikler genellikle yaşlanmanın ilk görünür belirtileri olup yaşlandığına dair bize mesaj verir. Aslında cildin yaşlanmasını iki ayrı süreç olarak düşünebiliriz. İlki, zamanın geçmesiyle oluşan doğal bir süreç olan yani “içsel” yaşlanma. İkincisi ise çevresel yaşlanmadır. İçsel yaşlanma, kaçınılmaz olup büyük ölçüde genetik geçmişimize ve diğer faktörlere bağlı olabilir. Sigara içme ve çevresel kirleticilere maruz kalma gibi yaşam tarzı faktörleri ise çevresel yaşlanma hızını artırıp cildin işlevi ve görünümü üzerinde oldukça fazla etkiye sahiptir. Ancak bu etkilerin hafifletmek  bizim elimizde… Çevresel yaşlanmaya bağlı değişiklikler, genellikle doğal olarak meydana gelenlerin üzerine eklenir ve iki çeşit yaşlanma arasında ayrım yapmak da zorlaşır.

Bunun yanı sıra kadınlarda da menopozla birlikte kolajen üretiminde önemli bir azalma oluşur.

Güneş ışığından kaynaklanan ultraviyole ışınlarına maruz kalmak da cildimize zamanından önce oldukça zarar veren önemli çevresel etkenlerdendir (5,6,7).

 

Kolajenin Faydaları Nelerdir?

Cilt Sağlığını Geliştirir

Cildin güçlenmesi, cilt elastikiyetinin ve hidrasyonunun sağlanması, hücre yenilenmesinin desteklenmesi, cilt kuruluğunun, kırışıklıkların ve çatlakların önlenmesinde kolajenin rolü büyüktür. Bununla birlikte kolajen, saç ve tırnak sağlığını korumaya da yardımcıdır. Yapılan çalışmalara göre 2,5 gram Tip 1, 2 ve 3 hidrolize Kolajen karışımı kullanımının 8 ila 12 hafta sonrasında fayda gösterdiği görülmüştür. Tercih edilen takviyenin hyaluronik asit, biotin, C vitamini, selenyum da içermesi ya da kolajen ile eş zamanlı alınmaları gerekmektedir. Yapılan çalışmalara göre 30 yaş üstünün cilt için kolajen takviyesinden daha etkili sonuç aldığını göstermektedir (8,9,10).

Kemik Kaybını Önlemeye Yardımcı Olur

Kemiklerin doğal yapısının oluşturulması ve sağlamlığının artırılmasında kolajen rolü büyüktür. Kolajen eksikliği durumlarda kemiklerin kırılganlığı artar, osteoporoz gibi hastalıklara yakalanma olasılığı da artar. Kemik kaybına bağlı hastalıkların önlenmesinde kolajen ile birlikte kalsiyum ve D vitamini kullanımı daha etkili olabiir (11,12).

Eklem Ağrılarını Hafifletir

Kolajen proteinleri, eklem kıkırdaklarının bütünlüğünün sağlanmasında görevlidir. Bu nedenle kolajen eksikliği durumunda osteoartrit gibi eklem hastalıklarına yakalanma olasılığı da artar. Osteoartrit hastalarında semptomların hafifletilmesi ve kıkırdak sağlığının geliştirilmesi, hastalığa bağlı ağrıların dindirilmesi, travmalar sonucunda oluşan kemik ve eklem sorunlarının iyileştirilmesinde de kolajen takviyelerinden yararlanılabilir. Yapılan çalışmalar, 6 ay boyunca günlük 40 mg tip 2 kolajen veya 10 hafta boyunca günlük 2 gram tip 2 kolajen eklem ağrılarını azaltmada yardımcı olabileceğini göstermektedir (13).

Kas Kütlesini Destekler

Kas kütlesinin yaklaşık olarak %1 ile %10’u kolajen proteinlerinden oluşur. Kasların sağlıklı bir şekilde çalışabilmesi için bu proteinlerin varlığı oldukça önemlidir. Özellikle yaşın ilerlemesi ile birlikte gelişen kas kaybı gibi durumlarda kas kütlesinin korunmasına için kolajen takviyeleri kullanılabilir. Ayrıca kreatin gibi kas proteinlerinin sentezini desteklemesi nedeniyle kolajen takviyeleri, sporcularda antrenman sonrası kas gelişiminin teşvik edilmesinde de etkilidir (14).

Kalp Sağlığının Korunmasına Katkıda Bulunur

Yapılan çalışmalar, kolajen takviyesi kullanımının kalp hastalıklarından korunmaya yardımcı olabileceğini göstermektedir. Kan damarlarının yapısına katılan ve damar sağlığında önemli işlevleri bulunan kolajenin yetersizliği, kan damarlarının zayıflamasına ve hassaslaşmasına yol açar. Bu nedenle damar sertliği ve buna bağlı olarak gelişen kalp krizi, felç gibi hastalıklardan korunmak için de yine kolajen takviyelerinden yararlanılabilir (15,16).

Kolajen takviyelerinin tipleri değişiklik gösterebildiği gibi bazıları sığır menşeli iken bazıları ise balık menşelidir. Bu sebeple, eğer kolajen takviyesi kullanmayı düşünüyorsanız bir uzman desteği ile ihtiyacınıza en uygun kolajen tipini seçmenizde ve sağlıklı beslenmenizde fayda var.

 

Kolajenin Faydalarıyla İlgili Bilimsel Kaynaklar; 

1. Naomi R, Ridzuan PM, Bahari H. Current Insights into Collagen Type I. Polymers (Basel). 2021;13(16):2642. Published 2021 Aug 9. doi:10.3390/polym13162642
2. Wu M, Cronin K, Crane JS. Biochemistry, Collagen Synthesis. [Updated 2021 Sep 13]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2022 Jan-
3. Zhao C, Xiao Y, Ling S, Pei Y, Ren J. Structure of Collagen. Methods Mol Biol. 2021;2347:17-25. doi: 10.1007/978-1-0716-1574-4_2. PMID: 34472051.
4. SBÜHD Sağlık Bilimleri Üniversitesi Hemşirelik Dergisi / University of Health Sciences Journal of Nursing Cilt/Volume: 1, Sayı/Number: 3, 2019
5. Shin JW, Kwon SH, Choi JY, Na JI, Huh CH, Choi HR, Park KC. Molecular Mechanisms of Dermal Aging and Antiaging Approaches. Int J Mol Sci. 2019 Apr 29;20(9):2126. doi: 10.3390/ijms20092126. PMID: 31036793; PMCID: PMC6540032.
6. Shuster, Sam. “Osteoporosis, like skin ageing, is caused by collagen loss which is reversible.” Journal of the Royal Society of Medicine 113,4 (2020): 158-160. doi:10.1177/0141076820910315
7. Budden T, Gaudy-Marqueste C, Porter A, Kay E, Gurung S, Earnshaw CH, Roeck K, Craig S, Traves V, Krutmann J, Muller P, Motta L, Zanivan S, Malliri A, Furney SJ, Nagore E, Virós A. Ultraviolet light-induced collagen degradation inhibits melanoma invasion. Nat Commun. 2021 May 12;12(1):2742. doi: 10.1038/s41467-021-22953-z. PMID: 33980846; PMCID: PMC8115293.
8. Pullar JM, Carr AC, Vissers MCM. The Roles of Vitamin C in Skin Health. Nutrients. 2017;9(8):866. Published 2017 Aug 12. doi:10.3390/nu9080866
9. Choi FD, Sung CT, Juhasz ML, Mesinkovsk NA. Oral Collagen Supplementation: A Systematic Review of Dermatological Applications. J Drugs Dermatol. 2019 Jan 1;18(1):9-16. PMID: 30681787.
10. Paul C, Leser S, Oesser S. Significant Amounts of Functional Collagen Peptides Can Be Incorporated in the Diet While Maintaining Indispensable Amino Acid Balance. Nutrients. 2019;11(5):1079. Published 2019 May 15. doi:10.3390/nu11051079
11. García-Coronado JM, Martínez-Olvera L, Elizondo-Omaña RE, Acosta-Olivo CA, Vilchez-Cavazos F, Simental-Mendía LE, Simental-Mendía M. Effect of collagen supplementation on osteoarthritis symptoms: a meta-analysis of randomized placebo-controlled trials. Int Orthop. 2019 Mar;43(3):531-538. doi: 10.1007/s00264-018-4211-5. Epub 2018 Oct 27. PMID: 30368550.
12. König D, Oesser S, Scharla S, Zdzieblik D, Gollhofer A. Specific Collagen Peptides Improve Bone Mineral Density and Bone Markers in Postmenopausal Women-A Randomized Controlled Study. Nutrients. 2018;10(1):97. Published 2018 Jan 16. doi:10.3390/nu10010097
13. Kirmse M, Oertzen-Hagemann V, de Marées M, Bloch W, Platen P. Prolonged Collagen Peptide Supplementation and Resistance Exercise Training Affects Body Composition in Recreationally Active Men. Nutrients. 2019;11(5):1154. Published 2019 May 23. doi:10.3390/nu11051154
14. Taylor C. Wallace & Cara L. Frankenfeld(2017) Dietary Protein Intake above the Current RDA and Bone Health: A Systematic Review and Meta-Analysis, Journal of the American College of Nutrition, 36:6, 481-496, DOI: 1080/07315724.2017.1322924
15. Nezwek TA, Varacallo M. Physiology, Connective Tissue. [Updated 2021 Sep 20]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2022 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK542226/
16. Tomosugi N, Yamamoto S, Takeuchi M, et al. Effect of Collagen Tripeptide on Atherosclerosis in Healthy Humans. J Atheroscler Thromb. 2017;24(5):530-538. doi:10.5551/jat.36293

                                                                                                                                                                                      Diyetisyen Umay GÜR